Kimia

Kimia është shkenca ose me saktë ajo e degë e shkencave natyrore që merret me studimin e ndërtimit dhe vetive të materies dhe transformimeve të saj. Është studimi i vetive dhe strukturës së atomeve (duke përfshirë dhe izotopet e tyre të qëndrueshëm apo radioaktive), të përbërjeve dhe molekulave,
të përzierjeve dhe të tretësirave, si elemente bazë të natyrës dhe se
si ato kombinohen për të formuar stadet e ndryshme të materies që na
formojnë në dhe çdo gjë që na rrethon. Njohja e strukturës elektronike
të atomeve është baza e kimise konvencionale, ndërsa njohja e
strukturës së bërthamës është baza e kimisë bërthamore. Prishja dhe
formimi i lidhjeve mes atomeve dhe molekulave janë përgjegjës për
transformimin e materies.

Tabela e përmbajtjeve [fshih] 1 Disiplina të kimisë 2 Disiplina të tjera 3 Konceptet bazë 3.1 Atomet dhe molekulat 3.2 Lidhjet kimike dhe forcat tërheqëse ndërmolekulare 3.3 Përbërjet kimike 3.4 Gjendjet agregate 3.5 Ligjet e kimisë dhe fizikës 3.6 Mekanika kuantike 4 Historia e kimisë 5 Shiko edhe këtë 6 Lidhje të jashtme

//


Disiplina të kimisë

• Kimia organike
  
• Kimia inorganike
  
• Kimia fizike
  
• Kimia analitike
  
• Biokimia
  
• Kimia farmaceutike
  
• Kimia industriale
  
• Kimia ushqimore
  
• Kimia makromolekulare
  
• Kimia teorike
  

Disiplina të tjera


Ekzisitojnë shumë specializime dhe disiplina të kimisë, për shembull: kimia makromolekulare, kimia kombinatorike, astrokimia, inxhinieria kimike, kimia kompjuterike, elektrokimia, gjeokimia, inxhinieria e materialeve, shkenca e materialeve, biologjia molekulare, citokimia, histokimia, kimia klinike, kimia bërthamore, metalorganika, stereokimia, kimia e mjedisit, kimia e gjelbër, radiokimia, fotokimia, kimia radiofarmaceutike, aerotermokimia etj.

Konceptet bazë



Atomet dhe molekulat


Materia është e përbërë nga grimca shumë të vogla të quajtura atome:
në natyrë ekzistojnë me qindra dhe çdonjeri prej tyre ka strukturë dhe
veti të ndryshme. Kur atomet kombinohen me njëri tjetrin formojnë molekulat.

• Struktura e atomit
  
• Tabela periodike
  
• Numri atomik, masa atomike, numri i mases
  
• Metalet, Jometalet, Gjysmemetalet, Gazet e dobet
  
• Molekula dhe struktura molekulare
  
• Jonet, anionet dhe kationet
  
• Formula kimike, Izomeria, Kiraliteti
  
• IUPAC, Emertimi kimik
  

Lidhjet kimike dhe forcat tërheqëse ndërmolekulare


Atomet mund të lidhen me njëri tjetrin dhe forca që i mban të
bashkuar quhet lidhje kimike. Ekzistojnë edhe forca ndërmolekulare jo
aq të forta sa lidhja kimike, të cilat tërheqin atomet e molekulat mes
tyre.

• Lidhja kimike
  
• Lidhja jonike
  
• Lidhja kovalente
  
• Lidhja hidrogjenore
  
• Forcat e Van der Valsit
  

Përbërjet kimike


Kur atomet lidhen mes tyre në sasi të përcaktuara përfitohen përbërjet kimike(për shembull uji,H₂O) Agregatët e shumë përbërjeve quhen përzierje (për shembull çokollata.

• Përbërja kimike
  
• Përbërja molekulare
  
• Përbërja organike
  
• Përbërja jonike
  
• Acidet
  
• Bazat
  
• Oksidet
  
• Kripërat
  

Gjendjet agregate


Përbërjet kimike mund të shfaqen në shumë faza. Më të njohurat janë
ato të ngurtë, e lëngët dhe ajo e gaztë: në temperaturë të ulët
molekulat tërhiqen fort dhe nuk lëvizin, por "dridhen" dhe shfaqen në
gjendje të ngurtë; me rritjen e temperaturës fitojnë energji dhe
"rrëshqasin" mes tyre, duke kaluar në gjendje të lëngët; duke e rritur
edhe më shumë temperaturën fitojnë aq shumë energji sa përhapen në të
gjitha drejtimet duke formuar një gas.

• Gjendjet e materies
  
• Gazet
  
• Lëngjet
  
• Të ngurtat
  
• Tretësirat
  

Ligjet e kimisë dhe fizikës


Të gjitha reaksionet kimike dhe transformimet fizike ndodhin sipas ligjeve kimiko-fizike.

• Ligji i ruajtjes së masës
  
• Ligji i veprimit të masës
  
• Ligji i gazeve ideale
  
• Ligji i Hesit
  
• Ligji i Gei-Lysakut
  
• Ligji i Van der Valsit
  
• Ligji i Daltonit
  
• Ligji i Henrit
  
• Parimi Le Chatelier
  
• Ekuilibri kimik
  

Mekanika kuantike


Kimia fizike është një disiplin e ngjashme me fiziken. Mekanika
kuantike është sektori i fizikës që i ka dhënë më shumë shtyse
zhvillimit të kimisë, duke shpjeguar strukturën dhe karakteristikat e
atomeve e duke krijuar bazat për trajtimin matematik të lidhjes kimike

• Elektroni
  
• Protoni
  
• Neutroni
  
• Orbitali
  
• Parimi i përjashtimit i Paulit
  
• Konfigurimi elektronik
  
• Mekanika kuantike
  
• Bërthama e atomit
  

Historia e kimisë

• Alkimia
  
• Zbulimi i elementeve kimike
  
• Historia e kimisë
  
• Historia e industrisë kimike