Acidet nukleike janë komponime organike shumë të rëndësishme për
botëne gjallë. Ato janë bartëse dhe përcjellëse të informatave trashëguese,
prej të parëve në pasardhës. Kromozonet dhe gjenet, si bartës të vetive
trashëguese, janë të ndërtuara prej nukleoproteinave. Ekzistojnë dy
lloje të acideve nukleike :
acidi desoksiribonukleik dhe
acidi ribonukleik.
Këto dy lloje të acideve nukleike gjenden në të gjitha qelizat bimore
dhe shtazore, e edhe në baktere. Te viruset gjenden njëri lloj i acidit
nukleik- ADN-ja dhe ARN-ja.
Acidet nukleike për herë të parë i zbuloi zviceriani
Miescher në vitin
1870,
kur kimikisht kishte analizuar bërthamën e leukociteve (rruazave të
bardha të gjakut), të cilat i kishte marrë nga fusha e plagës së të
sëmurit në të cilin punonte. Meqë zbuloi në bërthamë, i quajti nuklein
(nga
lat. nukleus -
bërthamë). Me hulumtimet e mëvonshme është vërtetuar se këto
materie gjenden edhe në
citoplazmë. Sot dihet se acidet nukleike janë të përhapura në të gjitha
qelizat e qenieve të gjalla, prej
viruseve deri te
njeriu.
Acidet nukleike dallohen ndërmjet vete për pesha molekulare,
ndërtimi, lokalizimi i tyre dhe për nga funksioni i tyre biologjik.
Sipas ndërtimit të molekulës, acidet nukleaike janë vargje
polinukeotidike, të cilat janë të ndërtuara prej nukleotideve purine
ose pirimidine. Me lidhjen e nukleotideve krijohet vargu
polinukleotidik. Secili nukleotid është i ndërtuar prej njëbaze purine
ose prirmidine, një pentoze (ribozës ose deoksiribozës) dhe acidit
fosforik.
Bazat purine janë:
adenina dhe
guanina. Bazat pirimidine janë: citozina, uralici dhe
timina. Prej monosakarideve në strukturën e acideve nukleike marrin pjesë pentozat: riboza dhe deoksiriboza.
Uracili dhe riboza gjenden vetëm në ARN, kurse timina dhe deoksiriboza gjenden vetëm në ADN.
Thu Feb 12, 2009 2:53 pm