Degët e astronomisë

Degët e astronomisë


Astronomia përbehet nga disa degë. Ndarja e parë bëhet në astronomi teorike, dhe astronomi vrojtuese. Vrojtuesit përdorin mënyra të ndryshme për të marrë të dhëna mbi dukuri të ndryshme, të dhëna që përdoren nga teoricienët
për ndërtimin e modeleve, shpjegimin e këtyre dukurive dhe parashikimin
e të tjerëve të ngjashëm. Kjo nuk do të thotë që vrojtuesit dhe
teoricienët janë persona të ndryshëm.
Degët e studimit mund të ndahen edhe sipas dy kritereve:

• sipas subjektit (p.sh planetët ose galaktikat) ose problematikës (formimi i yjeve ose i planetëve)
  
• sipas zonës së spektrit elektromagnetik të studiuar
  

Ndarja sipas subjektit ose problematikës



Astronomia planetare, ose shkencat planetare: një "djall pluhuri" ne Mars. Fotografuar nga Mars Global Surveyor Vrojtuesi i përgjithshëm marsian.

• Astrometria:
  Mat vendosjen dhe zhvendosjen e objekteve (sendeve) qiellore. Nevojitet
  te përcaktoje sistemin e përdorur te vend-ndodhjes dhe lëvizje-matjen e
  objekteve ne galaksinë tone.
  
• Kozmologjia: Studimi i gjithësisë ne tersi dhe zhvillimin e saj.
  
• Astronomia galaktikore:
  Ishte studimi i ndërtimtarisë dhe përbërësve te galaktikës sonë. Tani
  përfshin studimin e galaktikave te tjera qe mund te vezhgohen ne (me)
  hollësi.
  
• Astronomia Tejgalaktikore: Studimi i objekteve (kryesisht galaksive) jashtë galaksise sonë.
  
• Formimi dhe zhvillimi i galaktikave: Studimi i formimit te galaksive, dhe zhvillimit te tyre ne gjendjen e vezhguar te tashme.
  
• Shkenca planetare: Studimi i planetëve te sistemet diellor është (ne kohet e fundit), nganjehere i menduar nje disipline e ndryshme; e quajtur gjithashtu planetologji.
  
• Astronomia yjore: Studimi i yjeve ne pergjithesi.
  
• Zhvillimi i yjeve: Studimi dhe zhvillimi i yjeve nga formimi i tyre deri ne fundin e tyre si mbetje yjore.
  
• Formimi i yjeve: Studimi i kushteve dhe proceseve (ecurive) qe kane çuar ne formimin e yjeve ne brendesine e reve te gazta, dhe vete ecurinë e formimit.
  

Gjithashtu, ka edhe disiplina te tjera qe mund te mendohen pjese e
astronomise, ose janë shkenca nderdisiplinore ne lidhje me astronomine
si:

• Arkeoastronomia
  
• Astrobiologjia
  
• Astrokimia
  
• Shkencat planetare
  
• Kosmologjia
  

Mënyra e përftimit të informacionit


Në astronomi, mënyra kryesore për të përftuar informacione është nepermjet identifikimit dhe analizimit të rrezatimeve radioaktive, fotoneve; mënyrë tjeter për përftimin e informacioneve janë rrezet kozmike, neutrinot, dhe, në të ardhmen e afërt, valët gravitacionale (shih LIGO dhe LISA).
Një ndarje tradicionale e astronomisë jepet edhe nepermjet spektrit elektromagnetik të vëzhguar:

• Astronomia optike përmbledh teknikat e përdorura për zbulimin dhe analizimin e dritës në gjatësi valore të tilla që mund të identifikohen edhe me sy (rreth 400 - 800 nm). Mjeti më i njohur është teleskopi, me matës elektroni imazhesh dhe spektrograf.
  
• Astronomia Infrared merret me identifikimin e rrezatimeve infra të kuqe (valë më të gjata se drita e kuqe). Instrumenti më i përdorur është teleskopi por me shtimin e një instrumenti për teleskopët hapësinorë përdoren gjithashtu për të eleminuar zhurmat (interferencat elektromagnetike) nga atmosfera.
  
• Radio astronomia përdor instrumente plotësisht të ndryshëm për identifikimin e rrezatimit të valëve nga mm në cm. Marrësit janë të ngjashëm me ata që përdoren në transmetimin radio(që përdor këto lloj valësh). Shih Radio teleskopët.
  
• Astronomia e energjisë së lartë
  

Astronomia radio dhe optike mund të mbështetet nga grupe observatories, sepse Atmosfera e Tokës është e tejdukshme në atë gjatësi valësh. Drita infra e kuqe thithet thuajse tërësisht nga avujt e ujit, për këtë vëzhguesit infrared duhet të vendosen lart në hapësirë ose në një vend të thatë .
Atmosfera është opake në gjatësitë valore të përdorura nga Astronomia e rrezeve X, Astronomia e rrezeve gamma, Astronomia UV dhe, për këtë arsye mund të dërgohen lart nepermjet ballonave ose observatorëve hapësinorë.