Dihet se forma e organizuar e materjes ne natyre eshte substanca.Materien ne te vertete e perbejne thermijat jashtzakonisht te imta ( deri me tani te njohura mbi 200 lloje) ku me elementaret jane KUARQET dhe ELEKTRONET.
Me bashkimin e tyre formohen thermija me te perberaprej te cilave rendsi te veqant ka thermija e quajtur ATOM.Atomi ka strukture te nderlikuar e cila i jep veti qe te lidhet me atome te tjera ku formohen substancat.
Me bashkimin e atomeve te njejta formohen substancat e pasterta te thjeshta ose substanca elementare, ndersa me bashkimin e atomeve te ndryshme formohen substanca te pastera te perbera ose komponimet kimike.
Grupi i te gjitha atomeve te njellojta ne natyre ( gjithsi) e quajme element kimik,d.m.th. elementi kimik eshte nje lloj atomi, prandaj elementet kimike ne natyre gjendenne forme te substancave elementare dhe komponimeve kimike.
Sot njihen mbi 115 lloje atomesh( elementesh kimike), me teper se 600 substanca elementare te tyre dhe miliona komponime kimike.
Ne temperature dhe presion te zakonshem substancat elementare te 11 elementeve jane gaze( hidrogjeni, oksigjeni, azoti,fluori,klori,heliumi,neoni,argoni, kriptoni, dhe radoni), 2 jane lengje (bromi dhe merkuri), ndersa te tjerat jane substanca te ngurta.
Prej ketyre elementeve ne natyre jane gjetur mese 90 sish, ndersa pjesa tjeter jane perfituar ne laborator.
Te perhapurit e elementeve kimike ne natyre eshte shume i ndryshem, keshtu qe sipas F.W.CLARKE-ut, gjysma e mases se kores se tokes dhe atmosferes se saj i takon oksigjenit, nje e katerta silicit dhe nje e katerta tjeter te gjitha elementeve te tjera te cilat sipas shkalles ne renjete perhapjes mund te renditen me kete rend:alumini,hekuri,kalciumi,natriumi,kaliumi,magn ezi,titani,hidrogjeni etj.
Karboni i cili eshte i pranishem te te gjitha komponimet organike dhe pa te cilin nuk do te kishe jete, merr pjese me pjesmarrje mase me te vogel se 0,1%
Mon Feb 02, 2009 4:54 pm