Gjenetika

Genetika (nga greq. genno, γεννώ= lind, pjell) është degë e shkencës së biologjisë që studion genet, trashëgiminë, dhe ndryshimin e organizmave. Vetë genetika ndahet në dy nëndegë kryesore:

• Genetika klasike dhe
  
• Genetika molekulare.
  

Historia e genetikës


Genetika moderne filloi me punen e Gregor Mendelit, i cili formuloi bazen e koncepteve te trashegimise. Valter Sutoni parashtroi qe kromozomet
ishin pjese e faktoreve trashegimore te Mendelit.gjenetika është nje
shkence qe nuk ka me shume se 100 vjet qe i ka nisjet e veta po edhe
pse kaq e re ka zene nje vend mjaft te rendesishem ne jeten tone te
perditshme duke filluar qe nga ana mjeksore si psh terapite e
semundjeve te ndryshme e deri te perdorimi i gjenetikes ne raste te
ndryshme kriminalistike.ta marresh holle holle gjenetika është nje
shkence microscopike sepse merret pak a shume me materialin qe ndodhet
ne berthamat e qelizave permasat e te cilave shkojne ne te dhjetrat e
micronit(10^-7).secili nga ne e ka degjuar se ne berthamat e qelizave
ka material gjenetik i cili kryen funksione te shumta ne trupin e
njeriut.me miliona operacione çdo sekond kane nevoje për materialin
gjenetik. ne qofte se do te japim disa numra për trupin e njeriut mund
te themi se jemi te perbere nga rreth 65 mije miliarde qeliza dhe
secila prej ketyre ka ne berthamat e tyre 1.8 meter adn(do me ndodhe
shpesh ta shkruaj me te vogla kete sigel po merreni si ADN).kjo adn ka
rreth 3 miliard nukleotide.ky material perdoret nga çdo qelize për te
jetuar ose te themi me mire për te mbijetuar.qelizat e kuqe te gjakur
qe e heqin berthamen qe te kene sa me shume hapesire për te ushtruar
funksionet e tyre kane nje jetegjatesi rreth 120 dite nga paaftesija
për te rinovuar strukturat e veta te brendshme.dhe çdo qelize qe jeton
duhet te kete te njejtin material gjenetik qe te mund te ece
perpara.edhe vdekja e nje qelize me ane te procedurave te ndryshme sic
është apoptoze ose ndryshe sic quhet ndryshe "vdekje e programuar" ka
nevoje për materialin gjenetiknese marrim parasysh qe çdo sekond trupi
i njeriut prodhon rreth 2 milion qeliza gjaku dhe se po kaq qeliza
shkaterrohen,ose qe jetegjatesia e qelizave te bardha është shume i
shkurter dhe se here pas here duhet te zevendesohen dhe se çdo sekond
trupi i njeriut duhet te jete ne gjendje ti beje balle mikroorganizmave
te ndryshem qe mund ta sulmojne dhe se sa dhjetra lloje hormonesh qe
duhet te prodhohen çdo sekond qe ta mbajne trupin ne nje ekuiliber te
mahnitshem do ta kuptonim me mire se sa rendesi ka ajo strukture e
vogel brenda çdo qelize.ka raste qe mjafton nje gabim ne ato 3 miliard
baza,sic ndodh ne disa semundje gjenetike dhe trupi i njeriut mund te
shkoje drejt vdekjes.keto janë si tip hyrjeje për sa i perket gjerave
qe është ne gjendje te beje materiali gjenetik ne trupin e njeriut.ky
material gjenetik qe quhet adn(acidi deoksiribonukleik)ose arn(acid
ribonukleik).keto dy forma ndryshojne njeri nga tjetri për llojin e
sheqerit ose me mire tethemi për nga grupi qe është i vendosur te
karboni 2 i sheqerit dhe për nga llojet e bazave te azotuara(tek arn ka
uracil ne vend te timines).Kurre mos debato me nje idiot!Njerezit mund
te mos e bejne dallimin! (Ligj i Marfit)